TÌM HIỂU VỀ CÁC LOẠI ĐỀN THỜ Ở BALI

Bali, hòn đảo của những ngôi đền linh thiêng, mang trong mình một kho tàng văn hóa và tín ngưỡng phong phú. Bài viết này sẽ dẫn dắt bạn khám phá sự đa dạng của các ngôi đền ở Bali, từ đền làng, đền nghề nghiệp, đền tổ tiên cho đến các đền hướng, đền biển. Không chỉ dừng lại ở đó, bạn sẽ hiểu rõ hơn về bố cục đặc trưng của mỗi ngôi đền, từ sân ngoài, sân giữa đến sân trong, cùng các quy định nghiêm ngặt khi vào đền để tôn trọng sự linh thiêng. Cuối cùng, chúng tôi sẽ giới thiệu đến bạn những ngôi đền nổi tiếng không thể bỏ lỡ khi đến Bali, mang đến những trải nghiệm văn hóa đặc sắc và những khung cảnh tuyệt đẹp. Hãy cùng Tripa bắt đầu hành trình khám phá đền thờ Bali đầy màu sắc và thú vị này!

Bạn có thể chia đền thờ Bali thành 5 loại: Đền thờ làng,  Đền thờ nghề nghiệp,  Đền thờ tổ tiên,  Đền thờ hướng, Đền thờ biển.

1. Đền làng ở Bali

Mỗi làng ở Bali thường có ít nhất ba ngôi đền, gọi là Đền Tri Kahyangan. Trong đó, có Pura Puseh, hay còn gọi là đền nguồn, nằm ở phía bắc của làng, theo hướng kaja. Đây là hướng linh thiêng nhất, hướng về những ngọn núi nơi nguồn nước bắt đầu chảy. Đền này luôn hướng về núi Agung linh thiêng, nơi các vị thần cư ngụ, và được xây dựng để thờ thần Vishnu và những người sáng lập ngôi làng.

Ngôi đền thứ hai, thường nằm ở trung tâm làng, gọi là Pura Desa (đền làng), thờ thần Brahma (Đấng sáng tạo). Đây là nơi diễn ra các sự kiện cộng đồng và các hoạt động tâm linh hàng ngày. Cuối cùng, Pura Dalem (đền thờ của người chết) nằm ở điểm thấp nhất của làng, hướng ra đại dương hoặc sông, theo hướng kelod. Kelod được coi là ô uế vì nước chảy từ núi xuống và trở nên bẩn khi đổ ra biển. Đền này thờ thần Shiva (Thần hủy diệt) hoặc phù thủy Rangda và còn có nghĩa trang để linh hồn người đã khuất an nghỉ cho đến khi được thanh tẩy hoàn toàn bằng hỏa táng.

2. Đền nghề nghiệp ở Bali

Người dân Bali có nghề nghiệp hoặc sinh kế cụ thể cũng thờ cúng tại một số ngôi đền nhất định, như đền subak dành cho nông dân. Các ngôi đền subak là một mạng lưới đền thờ Nữ thần Hồ tại Hồ Batur, còn được gọi là Nữ thần Lúa gạo hoặc Mẹ Trái đất. Ngôi đền chính nằm trên rìa miệng núi lửa Núi Batur, gọi là Pura Ulun Danu Batur, ngôi đền quan trọng thứ hai ở Bali. Ngoài ra, các thương gia cũng có các ngôi đền riêng để cầu nguyện và đặt lễ vật, như một ngôi đền dưới bóng cây lớn tại chợ Ubud.

3. Đền thờ tổ tiên ở Bali

Các thành viên gia đình hoặc con cháu của một nhà lãnh đạo cụ thể được thờ phụng tại các đền thờ tổ tiên ở Bali. Đây thường là những ngôi đền riêng tư và không mở cửa cho du khách. Tuy nhiên, có một ngôi đền hoàng gia nổi tiếng ở Mengwi là Pura Taman Ayun, được xây dựng như một ngôi đền thờ chính cho người dân Mengwi. Ngày nay, ngôi đền có các đền thờ dành riêng cho tổ tiên cao quý của họ, những người cai trị trước đây của hoàng gia Mengwi.

4. Chín ngôi đền hướng ở Bali

Ngoài những ngôi đền nhỏ, Bali còn có chín ngôi đền hướng (kahyangan jagat), thuộc sở hữu của toàn thể dân cư Bali và được xem là những nơi linh thiêng nhất để thờ cúng. Các ngôi đền này bảo vệ hòn đảo khỏi linh hồn ma quỷ và được xây dựng ở những vị trí chiến lược trên khắp Bali. Đền Besakih, Đền Mẹ của Bali, là ngôi đền quan trọng nhất, nằm trên sườn núi Agung, nơi cư ngụ của tất cả các vị thần và nữ thần.

Chín ngôi đền hướng ở Bali bao gồm:

1. Pura Besakih, đông bắc

2. Pura Lempuyang, đông

3. Pura Goa Lawah, đông nam

4. Pura Andakasa, nam

5. Pura Uluwatu, tây nam

6. Pura Batukaru, tây

7. Pura Pucakmangu, tây bắc

8. Pura Batur, bắc

9. Pura Pusering Jagat, trung tâm

5. Các ngôi đền biển ở Bali

Các ngôi đền biển ở Bali là một chuỗi các ngôi đền được xây dựng vào thế kỷ 16 bởi một giáo sĩ Hindu người Java tên là Dang Hyang Nirartha, để tôn vinh các vị thần biển. Các ngôi đền được liên kết với nhau như một chuỗi bảo vệ về mặt tâm linh, với mỗi ngôi đền có thể nhìn thấy ngôi đền tiếp theo từ xa.

Các ngôi đền biển bao gồm:

1. Pura Pulaki gần Pemuteran

2. Pura Gede Perancak, phía tây nam Bali

3. Pura Rambut Siwi, gần bãi biển Balian

4. Pura Tanah Lot, gần Canggu

5. Pura Luhur Uluwatu, phía tây nam bán đảo Bukit

6. Pura Mas Suka, mũi phía nam của bán đảo Bukit

7. Pura Sekenan trên đảo Serangan gần Sanur

Bố cục các ngôi đền ở Bali

Các ngôi đền ở Bali không phải lúc nào cũng giống nhau. Một số ngôi đền chỉ có thể tiếp cận khi thủy triều xuống như Tanah Lot. Với những ngôi đền khác như Pura Lempuyang, bạn phải leo nhiều bậc thang để lên đến đỉnh. Tuy vậy, hầu hết các ngôi đền đều có một bố cục tương tự.

Ba sân trong quần thể đền thờ

Một quần thể đền thờ Bali được chia thành ba sân trong, tương ứng với ba cấp độ của vũ trụ: thế giới con người (kelod), thế giới của các vị thần (madya), và cấp độ thần thánh (utama).

Sân ngoài (Jaba): Là khu vực chuyển tiếp giữa thế giới bên ngoài và khu vực linh thiêng. Mọi hoạt động diễn ra ở đây, như chọi gà hay các điệu nhảy dành cho du khách.

Sân giữa (Jaba Tengah): Là nơi chuẩn bị lễ vật và tổ chức các cuộc họp cho linh mục. Các nhạc cụ Gamelan và di vật khác của đền cũng được lưu giữ tại đây.

Sân trong (Jeroan): Đây là nơi linh thiêng nhất của ngôi đền, du khách không được phép vào. Các đền thờ của các vị thần nằm ở đây, nơi diễn ra các nghi lễ cúng tế và khiêu vũ thiêng liêng.

Cổng đền

Ba sân được ngăn cách bằng những cánh cổng chạm khắc tinh xảo. Hai cổng ngoài gọi là Candi Bentar, có hình dạng như bị tách đôi, với các họa tiết chạm khắc giống hệt nhau. Cổng vào sân trong là Kori Agung, được trang trí khác biệt và có một cánh cửa. Phía trên lối vào Kori Agung là khuôn mặt của Bhoma, Thần Rừng Bali, để xua đuổi tà ma.

Tháp và đền thờ

Trong sân, các tháp và đền thờ có đủ mọi kích thước và hình dạng.

Tháp Kul-Kul: Nhận biết dễ dàng nhờ chiếc trống gỗ lớn treo trên đỉnh, được dùng để truyền tải các thông điệp như tụ họp, đốt lửa.

Đền thờ (Palinggih): Nơi ở của các vị thần, còn được gọi là "đền thờ ngồi." Đền này chỉ mở cửa vào các dịp tôn giáo, với phần đầu đền làm bằng sợi đen của cây thốt nốt.

Meru: Là những cấu trúc giống như chùa, dành riêng cho các vị thần cao hơn. Chiều cao của meru phụ thuộc vào địa vị của vị thần, với số mái luôn là số lẻ và không vượt quá 11.

Ai xây dựng các ngôi đền ở Bali?

Việc xây dựng đền ở Bali không chỉ là một hình thức nghệ thuật mà còn là một phần của văn hóa độc đáo. Kiến thức này được truyền qua nhiều thế hệ. Để xây dựng một ngôi đền, bạn sẽ cần đến một nhà điêu khắc bậc thầy. Ông không cần bản thiết kế và thường sử dụng cơ thể mình để xác định kích thước ngôi đền, tạo ra những ngôi đền độc đáo, đối xứng và hài hòa với môi trường.

Bằng cách kết hợp các yếu tố truyền thống và nghệ thuật, nhà điêu khắc bậc thầy sẽ chỉ đạo nhóm thợ xây của mình bắt đầu từ đâu và làm như thế nào, đảm bảo mỗi ngôi đền ở Bali mang một vẻ đẹp riêng biệt và linh thiêng.

Theo truyền thống, khi xây dựng đền thờ ở Bali, người ta không sử dụng bất kỳ loại vữa nào. Gạch và đá phải tự giữ chặt nhau, tạo ra sức mạnh và độ bền tự nhiên của chúng. Điều này tương tự như cách các công trình tôn giáo cổ đại trên thế giới được xây dựng, như các ngôi đền Maya ở Mexico hay các kim tự tháp ở Ai Cập.

Tuy nhiên, hình thức xây dựng này dần mai một theo thời gian. Ngày nay, các ngôi đền ở Bali thường được xây dựng bằng bê tông cốt thép để đảm bảo độ bền vững.

Các ngôi đền Bali thường được làm từ loại đá sa thạch núi lửa màu xám, gọi là 'batu candi' (đá đền). Đá này rất bền và có nhiều đặc tính ưu việt: không quá nóng hay quá lạnh, không dễ bị trầy xước hoặc ố màu. Do khí hậu nhiệt đới, các ngôi đền này cần được tu bổ lại sau mỗi 50 năm để duy trì vẻ đẹp và sự bền vững.

Nên mặc gì khi đến thăm các ngôi đền ở Bali?

Cũng như mọi địa điểm tôn giáo khác, tuân thủ các quy tắc nghi lễ tại các ngôi đền ở Bali là điều vô cùng quan trọng. Trước khi vào đền, du khách sẽ thấy những biển báo chỉ dẫn rõ ràng về những điều nên và không nên làm.

Quy tắc trang phục

Phần lớn các ngôi đền yêu cầu du khách:

- Ăn mặc phù hợp, che kín đầu gối và vai. Tốt nhất là mặc xà rông và bắt buộc phải có khăn choàng. Những người mặc quần dài chỉ được phép vào đền khi có khăn choàng.

- Phụ nữ không được phép vào đền trong thời kỳ kinh nguyệt. Điều này cũng áp dụng cho những phụ nữ đã sinh con trong vòng 6 tuần qua. Những người có vết cắt và vết thương hở cũng không được vào đền để tránh việc máu đổ trên khuôn viên đền. Nếu điều này xảy ra, toàn bộ ngôi đền phải được thanh tẩy.

Quy định quan trọng khác

Ngoài những quy tắc trang phục, có một số quy định không luôn được ghi rõ trên các biển báo:

- Không đứng cao hơn linh mục (Manku).

- Không bao giờ hướng chân về phía đền thờ hoặc các vật linh thiêng. Đàn ông luôn ngồi xếp bằng và phụ nữ quỳ gối khi cầu nguyện.

- Không sử dụng đèn flash.

- Không đứng trước những người đang cầu nguyện và không gây tiếng ồn.

- Đảm bảo không giẫm lên đồ cúng.

- Trẻ nhỏ mới rụng răng đầu tiên không được phép vào.

- Góa phụ đang để tang cũng không được phép vào.

- Không sử dụng máy bay không người lái (drone).

Làm thế nào để đến các ngôi đền ở Bali?

Tốt nhất là thuê tài xế trong ngày. Một chuyến tham quan trọn ngày đến các ngôi đền xung quanh đảo có giá khoảng 50-60 đô la Mỹ, tùy vào nơi bạn ở. Ở Ubud, một số ngôi đền có thể dễ dàng đến bằng xe tay ga, tùy thuộc vào trình độ lái xe của bạn.

Bạn cũng có thể kiểm tra các ứng dụng như Gojek hoặc Grab để tìm tài xế. Đây là cách linh hoạt và không tốn kém, lý tưởng khi bạn chỉ cần di chuyển một quãng đường ngắn đến ngôi đền.

Phương tiện công cộng không thực sự tiện lợi vì mất nhiều thời gian. Xe buýt hoặc bemos (xe buýt nhỏ) dừng thường xuyên và thường phải đổi xe, điều này không đáng với cái nắng nhiệt đới của Bali.

Nên ghé thăm ngôi đền nào khi đến Bali?

Với rất nhiều ngôi đền ở Bali, việc chọn ngôi đền nào để thăm không dễ dàng. Dưới đây là danh sách 14 ngôi đền ở Bali mà chúng tôi đề xuất vì vị trí và bầu không khí độc đáo của chúng:

Đền Besakih

Đền Tanah Lot

Đền Uluwatu

Đền Ulun Danu Bratan

Đền Tirta Empul

Đền Lempuyang

Đền Goa Gajah

Đền Taman Ayun

Đền Gunung Kawi

Đền Saraswati

Đền Pura Dalem Agung Padangtegal

Đền Taman Saraswati

Đền Pura Masceti

Đền Pura Taman Ayun

Bali với hệ thống các đền thờ đa dạng và phong phú, là minh chứng sống động cho nền văn hóa và tín ngưỡng sâu sắc của người dân nơi đây. Khám phá các ngôi đền này, du khách không chỉ được tận hưởng vẻ đẹp kiến trúc mà còn hiểu thêm về những giá trị văn hóa truyền thống của hòn đảo ngọc.

Tripa - Chuyên Tour Bali !